Mùa Hoa Lan Nở

Tạo hoá đã ưu ái loài người chúng ta, cho nên khi sinh ra muôn loài hoa để tăng thêm hương vị cho cuộc đời, nên đã ấn định cho mỗi loài hoa một vẻ đẹp, một hương sắc, một hình dáng và một mùa hoa nở khác nhau.

Ảnh: Chenbaodi.com

Ngày xưa các bậc vương hầu quyền quý chỉ biết Lan qua một loài duy nhất đó là Cymbidium, Lan Kiếm nên đã cho rằng mùa Xuân là mùa lan nở. Vì vậy có câu: Xuân Lan, Hạ Sen, Thu Cúc, Đông Đào, nhưng bức tranh: Mai, Lan, Cúc, Trúc biểu tưởng của 4 mùa, hoa lan lại vào mùa Hạ. Nhưng thôi hãy tạm gác chuyện này kẻo lại lạc đề.

Ngày nay hoa lan không phải chỉ có lan Kiếm mà thôi, người ta đã tìm ra gần 1000 loài bao gồm 13600 giống và mỗi năm lại khám phá ra thêm chừng 150 giống lan mới. Riêng Việt Nam chúng ta cũng đã tìm kiếm được trên 100 loài với trên 1200 giống.

Thông thường hoa lan cũng như các loài hoa khác đều nở theo mùa, nhưng nhờ vào kỹ thuật tân tiến áp dụng cho việc ghép giống, nuôi trồng và thay đổi khí hậu phù hợp với môi trường sinh sống cho nên lan có nhiều loài nở hoa quanh năm như:

Hồ điệp (Phalaenopsis)
Đăng lan (Dendrobium)
Cát lan (Cattleya)
Lan Kiếm (Cymbidium)
Vũ nữ (Oncidium)

Mặc dầu con người đã dầy công tìm tòi, nghiên cứu vẫn chưa có thể cướp hẳn quyền tạo hoá cho nên nhiều giống lan nguyên thuỷ (species) vẫn nở theo theo mùa nhất định. Thí dụ như lan Ngọc điểm (Rhynchostylis gigantea), Lan kiếm Bạch Ngọc (Cym. eburneum), Hoàng lan (Cym. lowianum) nở vào mùa Xuân. Nhưng những cây Lan kiếm Bích ngọc (Cym. dayanum), Thanh Ngọc (Cym ensifolium), Bạc lan (Cym erythrostyllum) lại nở vào Hè-Thu. Lan nữ hài (Paphiopedilum) và nhiều loài lan khác nở vào Thu-Đông hay (Đông Xuân).

Rhynchostylis gigantea Ảnh: Vũ xuân Thục	Cym. eburneum Ảnh: Bùi xuân Đáng
Pap. appletonianum Ảnh: Bùi xuân Đáng

Vì vậy muốn có lan nở quanh năm, chúng ta cần phải có những cây lan chúng ta cần phải hiểu rõ những điểm sau:

Chọn lan theo mùa

Hãy tìm mua những cây lan nở vào những tháng khác biệt trong năm. Khi mua, cây lan có hoa vào thời gian nào, năm tới sẽ nở hoa vào thời gian đó, nếu thời tiết nóng hơn, lan sẽ nở hoa sớm hoặc sẽ nở muộn nếu thời tiết lạnh hơn.

Thông thường các cây lan nguyên giống (species) chỉ nở hoa một lần nhất định trong một năm.Tuy nhiên cũng có một vài giống Vanda như cây V. Manuvadee and Ascda Busaraporn và Ascda. Wachrin v.v... có thể nở hoa 2-3 lần trong một năm và các cây lan được ghép giống giữa 2-3 loài khác nhau sẽ nở hoa bất kỳ vào lúc nào khi cây được đủ lớn, như giống lan Blc Đinh Thuý Yến (Brassia, Laelia, Cattleya) chẳng hạn.

Vanda Manuvadee Ảnh: claessenorchideeen.nl	Ascda Busaraporn Ảnh: Orchidboard.forum
Blc Dinh Thuý Yến Ảnh: Bùi xuân Đáng

Lâu tàn hay mau tàn

Đa số hoa lan sẽ tàn trong vòng 2-3 tuần lễ, nhưng cây Dendrobium cuthbersonii mọc ở New Guinea nổi danh là hoa rất lâu tàn từ 6-9 tháng. Có nhiều giống lan cũng khá lâu tàn như:

Phalaenopsis (Hồ điệp) 2-3 tháng
Cymbidium (Lan Kiếm) 2-3 tháng.
Vanda, Ascocenda, Mokara, Renanthera 2 tháng.
Paphiopedilum (Nữ hài) 1-2 tháng.

Nhưng cũng có nhiều loài thuộc vào số "Hồng nhan bạc mệnh" như:

Sobralia chỉ trong một ngày.
Stanhopea 2-3 ngày

Den. cuthbertsonii Ảnh: orchidarium.pl	Sobralia macrantha Ảnh: Bùi Xuân Đáng
Stanhopea wardii Ảnh: Bùi Xuân Đáng

Thông thường những hoa nào có cánh dầy và bóng sẽ lâu tàn hơn là những hoa có cánh mỏng, nhưng cũng có trường hợp ngoại lệ. Ngoài ra thời tiết cũng ảnh hưởng đến sự lâu tàn, nếu giữ hoa ở nhiệt độ 60-65°F (16-18°C) sẽ được lâu hơn ở nhiệt độ 80°F (26°C)

Cách nuôi trồng

Muốn cho lan nở hoa chúng ta cần phải nuôi trồng cho đúng cách bao gồm:

Nhiệt độ thích hợp với từng loài lan.
Thay chậu tách nhánh đúng lúc, đúng cách.
Ẩm độ cao.
Tưới nước, Bón phân đầy đủ.
Tôn trọng thời gian ngủ, nghỉ.
Diệt trừ sâu bọ, phòng ngừa bệnh tật.

Xin xem chi tiết trong bài "Những giai đoạn cần thiết để lan ra hoa"

Mùa Hoa Lan Nở

Phần đông các loài lan nguyên giống (species) sẽ nở hoa vào các mùa như sau:

Giống lan	Mùa Hoa Lan Nở
Aerides (Giáng hương)	Xuân
Angraecum	Thu-Đông và Xuân
Brassavola	mùa Xuân
Bulbophyllum (Cầu diệp)	Xuân và một số ít vào Thu
Calanthe (Kiều lan)	Xuân cho đến Thu
Cattleya (Cát lan)	đủ 4 mùa Xuân-Hạ-Thu-Đông
Coelogyne (Thanh Đạm)	một số nở vào mùa Xuân-Hạ, một số khác nở vào mùa Thu-Đông
Cymbidium (Lan Kiếm)	Đông-Xuân, riêng giống Cym. ensifolium nở vào cả 4 mùa
Dendrobium Úc châu	bắt đầu nở từ tháng mùa Xuân dù là ở Úc hay ở Hoa kỳ
Dendrobium (Đăng lan, Hoàng Thảo) Á châu	Xuân-Hạ
Encyclia	đủ cả 4 mùa
Eulophia (Luân lan)	Xuân-Hạ
Holcoglossum (Tóc tiên)	tuỳ theo giống nở vào Xuân-Hạ-Thu-Đông
Laelia	Thu-Đông và Xuân
Odontoglossum	Thu-Đông và Xuân
Oncidium(Vũ nữ)	Xuân-Hạ
Paphiopedilum (Nữ hài)	Thu-Đông và Xuân
Phaius (Hạc Đính)	Xuân-Hạ
Phalaenopsis (Hồ Điệp)	Đông-Xuân và Hạ
Renanthera (Huyết nhung, Phượng vĩ)	Xuân, Hạ và Thu
Schomburgkia	Xuân-Hạ và Thu
Sobralia	Xuân-Hạ
Stanhopea	Hạ
Vanda	Xuân-Hạ và Thu

Thân chúc các bạn quanh năm lan nở đầy vườn.

Theo Bùi Xuân Đáng