Thứ Ba, 27 tháng 5, 2014
Thứ Hai, 19 tháng 5, 2014
Cách sử dụng phân bón cho Phong Lan
Cũng như nhiều loại cây trồng khác, Phong Lan đều trải qua nhiều giai đoạn sinh trưởng khác nhau: cây còn nhỏ, cây trưởng thành, chuẩn bị ra hoa,….Mỗi giai đoạn cần được cung cấp tỷ lệ các loại phân bón thích hợp. Bón phân không đúng cách Lan không phát triển, không ra hoa, hoặc nếu có ra hoa thì hoa không đẹp, mau tàn, dễ rụng non,….
Hoa
Lan là loại hoa có cấu trúc kiêu kỳ và phức tạp; bao gồm 25.000 đến 35.000 loài
có mặt khắp toàn cầu, nhưng tập trung nhiều nhất là vùng nhiệt đới. Loại thực
vật kỳ diệu này không chỉ được trồng ở nông thôn, ngoại thành mà ngay cả nội
thành hoặc bất cứ nơi nào cũng có thể trồng được.
Trồng
Lan là thú vui tao nhã; còn gì vui sướng hơn sau bao ngày tỉ mẩn chăm chút, cây
Lan nở bừng những đóa hoa đằm thắm, mượt mà! Nhưng không phải ai cũng đạt được
sản phẩm “ đẹp nhất vũ trụ” dù đã bỏ ra khá nhiều thời gian và công sức.
Trồng
Lan không ra hoa có nhiều nguyên nhân: Giống Lan không thích hợp với môi
trường, nhiễm bệnh, khô nóng,….nhưng phổ biến nhất là do bón phân không đúng
cách.
Cũng
như nhiều loại cây trồng khác, Phong Lan đều trải qua nhiều giai đoạn sinh
trưởng khác nhau: cây còn nhỏ, cây trưởng thành, chuẩn bị ra hoa,….Mỗi giai
đoạn cần được cung cấp tỷ lệ các loại phân bón thích hợp. Bón phân không đúng
cách Lan không phát triển, không ra hoa, hoặc nếu có ra hoa thì hoa không đẹp,
mau tàn, dễ rụng non,….
Phân
bón sử dụng cho Lan có thể là phân hữu cơ (phân trâu bò, tôm cá, phân heo, phân
dơi, bánh dầu,….ngâm và pha loãng); các loại vitamin B1, B6, B12, B complex,
C….Phổ biến và thông dụng nhất vẫn là các nguyên tố đa lượng: Đạm (N), Lân (P),
Kali (K).
-
Đạm (N) là nguyên tố quan trọng, là một trong những chất dinh dưỡng cơ bản có
tác dụng làm cây Lan tăng trưởng nhanh, phát triển chồi, lá nên phù hợp cho cây
Lan con trong giai đoạn tăng trưởng. Thiếu đạm, cây Lan sẽ còi cọc, ốm yếu,
vàng vọt.
-
Lân (P) giữ vai trò quan trọng trong quá trình hô hấp và quang hợp, giúp việc
hấp thu đạm được dễ dàng, phát triển bộ rễ, kích thích nẩy chồi, đẻ nhánh, thúc
đẩy quá trình hình thành hoa; cây Lan trưởng thành cần tăng tỷ lệ lân để ra
hoa. Ngoài ra, lân còn giữ cho hoa lâu tàn. Thiếu lân, cây Lan không lớn, khó
ra hoa, rễ ít phát triển, không ra chồi non và cây Lan dễ bị nhiễm bệnh.
-
Kali (K) giúp Lan cứng cáp, kích thích ra chồi mới, màu hoa tươi đẹp, lâu tàn.
Ngoài
các nguyên tố đa lượng N, P, K, trên thị trường còn bán nhiều loại phân hỗn hợp
có chứa các nguyên tố vi lượng (Trace element, viết tắt là TE). Trồng Phong Lan
nên chọn phân bón đa lượng và vi lượng với những tỷ lệ khác nhau.
NPK
30.10.10 giúp cây phát triển nhanh. Sử dụng cho cây Lan còn nhỏ, chồi non mới
tách ra, giúp Lan ra rễ, nhảy con, phát triển thân, lá.
NPK
20.20.20 giúp cây Lan phát triển đồng đều.
NPK
10.30.10 chứa nhiều lân nên có tác dụng kích thích quá trình hình thành hoa.
Loại phân này sử dụng cho cây Lan trưởng thành để cho ra hoa.
NPK
10.10.30 có tỷ lệ Kali cao nên sử dụng cho Lan vừa chớm ra hoa, giúp cây cứng
cáp, phát hoa dài, thẳng, hoa rực rỡ, lâu tàn.
Tuỳ
giai đoạn phát triển của cây Lan mà chọn loại phân thích hợp. Nguyên tắc là khi
cây Lan còn nhỏ phải dùng loại phân có tỷ lệ đạm cao để giúp cây tăng trưởng
mạnh. Cây đã trưởng thành dùng loại phân có tỷ lệ lân cao để thúc đẩy quá trình
ra hoa. Khi cây chớm ra hoa thì dùng loại phân có tỷ lệ Kali cao để hoa thêm
rực rỡ, lâu tàn.
Chú
ý áp dụng liều lượng ghi trên bao bì. Thông thường 1 muỗng cà phê/4 lít nước/50
chậu, phun sương vào lúc sáng sớm, không bao giờ dùng phân bón với nồng độ cao.
Kỹ thuật nhân giống hoa Phong Lan phần 1
Có 2 phương pháp
nhân giống lan đó là: nhân giống hữu tính và vô tính
1.
Nhân giống hữu tính
Chọn những quả lan
có kích thước to, tròn, không dị dạng, không sâu bệnh để làm hạt giống. Trong
thực tế phương pháp này khó thành công vì phần lớn hạt thường bị chết do khó
gặp nấm cộng sinh cần thiết để nẩy nầm. Trong điều kiện ẩm ướt (rừng già) hay
vùng nhiệt đới mới đủ điều kiện cho hạt lan nẩy mầm.
2.
Nhân giống bằng phương pháp vô tính
Nhân
giống bằng cách tách chiết
Đối
với lan đơn thân:
Tiến hành cắt
chiết khi cây được 8 - 10 tháng tuổi, có nhiều tầng rễ. Khử trùng dụng cụ, cắt
ngang phần gốc, để lại ít nhất từ 1 hoặc 2 đôi lá gần gốc, phần ngọn đảm bảo có
2 - 3 tầng rễ. Đối với hoa Mokara, Vanda... trong điều kiện cây cao 0,8 - 1 m
mới tiến hành cắt chiết thì khả năng đâm tược mới càng nhanh và mạnh.
Phần ngọn sau khi
cắt nhúng vào dung dịch thuốc trừ nấm Benlat C 1/2000 và dung dịch kích thích
ra rễ NAA (Naphtalen Acetic Acid) 0,5ppm sau đó đem trồng vào chậu hoặc trồng
lên luống.
Phần gốc sau một
thời gian sẽ mọc 1 - 3 tược (chồi) mới gần chỗ cắt. Những tược này
sau đó lớn lên, ra rễ. Có thể tiếp tục cắt phần ngọn các tược này đem trồng
hoặc để đến khi ra hoa.
Đối
với lan đa thân:
Tiến hành tách cây
con (giả hành) khi cây cao khoảng 15 - 20 cm.
+ Ngâm chậu lan
vào thau nước trong vòng 30 phút.
+ Gở rễ bám ngoài
chậu bứng cây ra khỏi chậu.
+ Gở bỏ chất trồng
củ, mục. Cắt rễ hư thúi.
+ Dùng đèn cồn để
khử trùng dụng cụ cắt chiết.
+ Cắt từng đơn vị
2 - 3 giả hành ở vị trí thích hợp.
+ Sau đó nhúng vào
dung dịch nấm bệnh và kích thích ra rễ rồi trồng vào chậu.
+ Trồng từng đơn
vị vào chậu mới.
3.
Nhân giống bằng nuôi cấy mô
Nuôi cấy mô là
phương pháp nhân giống phổ biến hiện nay được áp dụng trên cây lan và nhiều
loại cây khác. Do ưu điểm là cây con sạch bệnh, khả năng nhân gống nhanh.
Vật liệu nuôi cấy
có thể từ đỉnh sinh trưởng của cây con được ươm từ hạt hoặc cây đã trưởng
thành. Các giai đoạn nuôi cấy: khử trùng mẫu, đưa cấy vào môi trường MS (môi
trường cơ bản nuôi sống cây), môi trường nhân chồi, môi trường tạo rễ, đem ra trồng.
Toàn bộ quá trinh từ khi bắt đầu đến khi đưa cây con ra trồng là khoảng 6
tháng. Càng về sau thời gian sản xuất cây con càng nhanh.
Kỹ thuật nhân giống hoa Phong Lan phần 2
Với
những phát minh và kỹ thuật khoa học mới mẻ, chuyện nhân giống hoa lan không
còn ở phạm vi cắt cành, tách nhánh hay gieo hạt theo phương thức cổ xưa khi
được khi không nữa.
Trong
phạm vi bài này chúng tôi xin chỉ trình bày việc nhân giống một cách tổng quát
để chúng ta có một ý niệm chung. Nếu muốn hiểu rõ ngọn ngành cần phải tìm hiểu
kỹ càng hơn hay nói cách khác là phải theo một lớp huấn luyên chuyên ngành.
1. Tách nhánh
-
Nhiều giống lan mỗi năm mọc thêm vài ba nhánh mới. Sau vài năm cây lan đã trở
thành một khóm lớn có 9 - 10 nhánh. Những nhánh già nếu để lại chỉ là chiếc bầu
chứa nước chứ không ra hoa và cũng không mọc cây non nữa. Để lại chỉ thêm chật
chỗ, nhưng nếu tách rời ra, những nhánh già vì lý do sinh tồn sẽ mọc cây non.
Khi tách ra, chúng ta cần phải có từ 3 - 5 nhánh. Nếu chỉ có 1 - 2 nhánh cây có
thể chết vì không đủ sức, những nhánh non dù có mọc ra cũng khó lòng có hoa
được.
-
Khi tách nhánh nên dùng dao kéo đã khử trùng và phun thuốc sát trùng vào các
vết cắt hay những chỗ bị phạm. Thời gian tách nhánh tốt nhất là sau khi hoa tàn
hay trong mùa hè. Không nên tách vào cuối mùa thu hay mùa đông.
2. Tạo củ giả
Khi
tách ra, những củ già của các giống lan như Cymbidium, Oncidium, Encyclia,
Stanhopea ... đừng nên vất đi, vì những củ này thường mọc ra cây non. Cần phải
cắt bỏ rễ thối, lá già rồi để vào chỗ rợp mát, thỉnh thoảng phun nước cho củ
khỏi khô héo. Khoảng vài tháng sau các củ này sẽ mọc cây non, đợi khi cây mọc
rễ khoảng 4 - 5 cm hãy đem ra rồng.
Những loài
như Phalaenopsis hay
Dendrobium thường mọc cây non (keiki) sau khi hoa đã tàn. Khi
đó chúng ta vẫn tưới bón cho cây mẹ như thường. Khi cây non ra rễ dài khoảng 4
- 5 cm sẽ dùng dao kéo đã khử trùng tách ra và đem trồng với những vật liệu cỡ
nhỏ.
4. Cắt cành
Chúng
ta cũng có thể nhân giống bằng cách cắt khúc cành hoa hay thân cây với những
loại lan sau:
a) Phalaenopsis
Là
một loài lan thân đơn, ít khi mọc cây con ở gốc, nhưng lại hay mọc cây con ở
trên đốt của cành hoa.
Có
3 cách nhân giống:
-
Khi bông hoa đầu tiên vừa nở, phía dưới có 2 - 3 đốt không có hoa nhưng có
chiếc vỏ bọc. Dùng dao hay tăm nhọn tách vỏ này ra, tránh phạm đến mầm bên
trong, bôi thuốc mọc cây non (keiki paste) có chất Cytokinin giá bán khoảng 4 -
5$ USD vào mầm đó. Khi hoa tàn hãy cắt phía trên đi. Vài tháng sau sẽ mọc cây
con, khi cây con ra rễ dài 4 - 5 cm, cắt ra và đem trồng
-
Khi hoa đã tàn hết, cắt cành hoa sát đến tận gốc rồi cắm vào trong ly nước có
pha phân bón 30 - 10 -10 rất loãng 1/4 thìa cà phê cho 4 lít nước và lâu lâu
lại thay nước một lần. Có người dùng nước dừa (coconut milk) thay cho nước
lạnh, nhưng cách này dễ bị nhiễm trùng hay nhiễm nấm cho nên cần phải cho vài
giọt Physan 20 hay Peroxide hydrogen vào. Để ở nơi rợp mát với nhiệt độ từ 75 -
80°F hay 25°C trở lên, vài tháng sau sẽ mọc cây non ở các đốt.
-
Cắt các đốt ở dưới bông hoa đầu tiên (những đốt không có hoa) mỗi đầu chừa ra
khoảng 2 - 3 cm, ngâm vào nước sát trùng trong vòng 20 phút rồi bỏ vào trong
một chiếc bình bịt kín lai và để như trên.
b) Dendrobium, Phaius
Khi
hoa tàn, cắt thân cây ra từng khúc như hình dưới hay để nguyên cây, ngâm vào
nước có pha chất sát trùng rồi đặt lên khay có rêu sphagnum moss. Để vào chỗ
rợp mát và ấm như trên, vài tháng sau sẽ mọc cây con.
-
Những cây lan thuộc các loài kể trên thường mọc quá dài và một đôi khi lại bị
thối ngọn hay thối gốc nhất là Ascocenda và Vanda. Trường hợp này nếu không cắt ra
và kịp chữa trị cây sẽ chết.
- Khi cây lan mọc quá dài, có thể
cắt ra làm nhiều đoạn theo như hình bên, mỗi đoạn cần tối thiểu phải có từ 3 -
5 đốt và 2 - 3 rễ, gốc cây cũng vậy. Sau đó bôi thuốc sát trùng vào 2 đầu, có
thể dùng vôi ăn trầu thay thế.
- Nếu cây bị thối ngọn, hay thối
gốc, dùng dao thật sắc đã khử trùng để thân cây không bị dập. Cắt cho tới khi
nào không còn thấy chấm đen ở trong lõi và phải cắt thêm vào chừng 3 cm nữa,
bôi thuốc sát trùng và để vào chỗ mát và ấm mỗi ngày phun nước một lần, nhánh
mới và rễ mới sẽ mọc ra.
5. Thụ phấn
Nếu chỉ muốn thu phấn (hand
pollination) hay lai giống một vài cây như Cymbidium, Cattleya chúng ta có thể
thực hành trong một vài phút, nhưng nếu muốn có hoa đẹp chúng ta cần phải
nghiên cứu kỹ càng. Bởi vì khi thụ phấn giữa những bông hoa cùng một cây hay
với 2 cây khác nhau. Thí dụ ta khi lai cây hoa vàng với cây hoa đỏ tưởng sẽ là
có mầu cam nhưng kết quả không như ý muốn bởi vì nhưng cây cha và cây mẹ có khi
đã lai giống nhiều lần. Chỉ có những giống lan nguyên thủy mới giữ được nguyên tính
một phần nào.
6. Gieo hạt
Nhân giống bằng cách gieo hạt
(seedling) gồm có 3 điều chính yếu:
- Thời điểm lấy hạt, có giống phải
lấy hạt khi quả lan còn xanh, có giống lại phải đợị khi quả chin. Thời gian
khoảng từ 50 ngày cho tới 260 ngày, trái lan có thể cho từ vài chục cho đến
trên nửa triệu hạt.
- Việc trồng lan từ hạt hay trồng
lan trong ống nghiệm không phải là dễ dàng, cần phải có những dụng cụ và nhiều
lần kinh nghiệm. Vấn đề chính là phải khử trùng khử nấm trước khi geo hạt.
- Thời gian từ khi mọc ra từ hạt cho
tới khi ra hoa khoảng từ 2 năm như Phalaenopsis và 9 - 10 năm cho Dendrobium
speciosum.
7. Cấy mô
-
Cấy mô là kỹ thuật nhân giống nhanh chóng và hữu hiệu nhất. Người ta có thể cấy
một loạt ra hàng ngàn hay hàng trăm ngàn cây lan nhỏ với đặc tính y hệt như cây
lan mẹ.
-
Những cây lan nhỏ này được lấy ra từ tế bào của lá, rể nhưng phần lớn từ lõi
của các mầm non mới mọc. Thông thường người ta cắt thành 20 mảnh nhỏ, sau đó được
bỏ vào trong một dung dịch đặc biệt rồi cho vào máy lắc chậm chạp xoay vòng
hoặc nghiêng sang bên phải rồi bên trái,
để cho các mảnh này chỉ lớn lên và không
ra lá hay ra rễ.
-
Sau đó lại cắt ra thành 300 - 400 mảnh rồi tiếp tục như vậy cho tới 7.000 -
8.000 mảnh nhỏ hay nhiều hơn nữa. Cuối cùng người ta cho vào những chai (Flask)
để cho cây mọc lên như gieo từ hạt.
-
Nếu các bạn muốn nhân giống hãy chịu khó đọc kỹ để hiểu bíết tường tận về
phương pháp, kỹ thuật, dụng cụ ... để không đến nỗi hoàn toàn thất bại.
Để có hoa lan nở quanh năm
Chúng ta nên biết rằng hầu hết hoa lan mỗi năm chỉ nở
hoa một lần vào một mùa nào đó, ngoại trừ một vài giống như Ascocenda hay Vanda
có thể nở hoa 2-3 lần trong một năm. Để có hoa lan để quanh năm, muốn có được
chậu chậu hoa lan nở đúng Tết, đó là mong muốn của người trồng lan
Muốn
lan nở đúng vào Tết Nguyên Đán, ta phải chọn một số lan nở hoa vào dịp này.
Nhưng nên nhớ lan có thể nở sớm hay muộn 1-2 tháng tùy theo thời tiết nóng hay
lạnh, ngoại trừ chúng ta nuôi ở trong nhà kính có thể điều hòa nhiệt độ, ánh
sáng, ẩm độ theo ý muốn.
Do đó nếu trồng ở ngoài trời mà muốn có hoa lan nở quanh năm phải có sự tính toán và hiểu biết căn cứ vào những điểm sau:
- Lựa giống lan nở vào những mùa nhất định.
- Chọn những giống hoa lâu tàn.
- Nuôi trồng đúng cách.
Do đó nếu trồng ở ngoài trời mà muốn có hoa lan nở quanh năm phải có sự tính toán và hiểu biết căn cứ vào những điểm sau:
- Lựa giống lan nở vào những mùa nhất định.
- Chọn những giống hoa lâu tàn.
- Nuôi trồng đúng cách.
 |
| Hoa lan Ngọc điểm chỉ nở vào mùa xuân |
1. Lựa chọn giống hoa lan
Đa số nở hoa vào mùa Xuân như Cymbidium, Dendrobium, vào mùa Hạ như Stanhopea hay mùa Thu như Paphiopedilum.
Nhiều cây tuy cùng một loài nhưng lại nở hoa vào thời điểm khác nhau như Phalaenopsis hay Epidendrum hay Cattleya.
Đa số nở hoa vào mùa Xuân như Cymbidium, Dendrobium, vào mùa Hạ như Stanhopea hay mùa Thu như Paphiopedilum.
Nhiều cây tuy cùng một loài nhưng lại nở hoa vào thời điểm khác nhau như Phalaenopsis hay Epidendrum hay Cattleya.
 |
| Epidendrum Radicans- hoa lan nở bất cứ vào thời điểm nào trong năm |
Có
những giống lan nở bất cứ vào thời điểm nào trong năm như Brassavola nodosa,
Epidendrum ibaguense hay Epidendrum radicans. Phần đông là những cây đã lai
giống nhiều lần như: Phalaenopsis, Cattleya. Epicat. v.v… cho nên sẽ ra hoa bất
cứ khi nào cây đã đủ lớn.
Vì vậy muốn có hoa nở quanh năm, chúng ta phải lựa chọn giống lan:
- Chia theo mùa hoa nở vào Xuân, Hạ, Thu Đông.
- Sau đó chúng phải xem loài lan hay giống lan nào thích hợp với nơi chúng ta đang ở. Lập một bản liệt kê rồi sẽ mua lan.
- Khi mua nên hỏi người bán về mùa hoa nở, tốt hơn hết là nên có một cuốn sách có nói về mùa nở hoa. Thông thường khi ta mua cây có hoa vào tháng nào, sang năm sẽ nở hoa vào tháng đó.
2. Chọn những giống hoa lâu tàn.
Hoa lan, thông thường sẽ tàn trong khoảng 2 tuần lễ, nhưng cò tùy thuộc vào nhiệt độ. Nếu quá nóng sẽ sớm tàn và nếu lạnh xuống khoảng 50°F hay 10°C sẽ lâu tàn hơn.
Vì vậy muốn có hoa nở quanh năm, chúng ta phải lựa chọn giống lan:
- Chia theo mùa hoa nở vào Xuân, Hạ, Thu Đông.
- Sau đó chúng phải xem loài lan hay giống lan nào thích hợp với nơi chúng ta đang ở. Lập một bản liệt kê rồi sẽ mua lan.
- Khi mua nên hỏi người bán về mùa hoa nở, tốt hơn hết là nên có một cuốn sách có nói về mùa nở hoa. Thông thường khi ta mua cây có hoa vào tháng nào, sang năm sẽ nở hoa vào tháng đó.
2. Chọn những giống hoa lâu tàn.
Hoa lan, thông thường sẽ tàn trong khoảng 2 tuần lễ, nhưng cò tùy thuộc vào nhiệt độ. Nếu quá nóng sẽ sớm tàn và nếu lạnh xuống khoảng 50°F hay 10°C sẽ lâu tàn hơn.
 |
| Psychopsis papilio- nở hoa từ 3-4 tuần và nở liên tiếp trong mấy tháng liền |
-
Cymbidium, Renanthera hoa tàn trong khoảng 8-10 tuần
- Phalaenopsis có khi 10-12 tuần mới tàn và hoa nở liên tiếp tới 3-4 tháng.
- Dendrobium lai giống mầu xanh tím từ 8-10 tuần.
- Cattleya từ 2-4 tuần tùy theo giống.
- Paphiopedilum từ 4-8 tuần.
- Psychopsis từ 3-4 tuần và nở liên tiếp trong mấy tháng liền.
- Vanda, Mokara từ 3-6 tuần.
Nên nhớ, những giống nào có cánh hoa dầy sẽ lâu tàn hơn những giống có cánh hoa mỏng.
- Phalaenopsis có khi 10-12 tuần mới tàn và hoa nở liên tiếp tới 3-4 tháng.
- Dendrobium lai giống mầu xanh tím từ 8-10 tuần.
- Cattleya từ 2-4 tuần tùy theo giống.
- Paphiopedilum từ 4-8 tuần.
- Psychopsis từ 3-4 tuần và nở liên tiếp trong mấy tháng liền.
- Vanda, Mokara từ 3-6 tuần.
Nên nhớ, những giống nào có cánh hoa dầy sẽ lâu tàn hơn những giống có cánh hoa mỏng.
Grammatophyllum multiflorum - hoa phải 8-9 tháng mới tàn (Loài lan này ở
Hà Nội thường được gọi là lan Nữ hoàng hay Vũ nữ hoàng hậu)
Đặc
biệt cây Grammatophyllum multiflorum hoa phải 8-9 tháng mới tàn. Ngược lại
Sobralia và Stanhopea chỉ 2-3 ngày là đã tàn nhưng có nhiều dò hoa hay nở liên
tiếp cho nên có khi cả tháng mới hết hoa.
3.Nuôi trồng đúng cách.
Nếu không nuôi trồng đúng cách hoa lan sẽ không ra hoa, hoặc hoa sẽ không nhiều, không đẹp. Vì vậy cần phải cung ứng cho hoa lan những điều kiện nuôi trồng thích hợp:
3.Nuôi trồng đúng cách.
Nếu không nuôi trồng đúng cách hoa lan sẽ không ra hoa, hoặc hoa sẽ không nhiều, không đẹp. Vì vậy cần phải cung ứng cho hoa lan những điều kiện nuôi trồng thích hợp:
 |
| Dendrobium – nếu ban đêm không lạnh xuống 50°F hay 10°C khoảng 3-4 tuần lễ cũng không ra hoa |
Dendrobium
– nếu ban đêm không lạnh xuống 50°F hay 10°C khoảng 3-4 tuần lễ cũng không ra
hoa
-
Ánh sáng nếu thiếu, cây sẽ yếu đuối và sẽ không ra hoa. Nếu quá nắng cây sẽ còi
cọc, vàng úa, hoa nhỏ và ít.
- Nếu quá nóng hay quá lạnh cây sẽ không phát triển và chết dần.
- Nếu không có sự cách biệt giữa nhiệt độ ban ngày và ban đêm khoảng 15°F hay 8°C lan sẽ không ra hoa.
- Nhiều giống Cymbidium, Dendrobium hay Paphiopedilum nếu ban đêm không lạnh xuống 50°F hay 10°C khoảng 3-4 tuần lễ cũng không ra hoa.
- Dendrobium, Rhynchostylis nếu tưới nhiều nước vào Thu-Đông sẽ không có hoa hoặc rất ít.
- Nhiều giống như Ascocenda, Vanda, Mokara cần nhiều ánh sáng và phân bón mới ra hoa.
- Trái lại nhiều phân bón cây sẽ chết như Disa, Masdevallia chẳng hạn.
- Nếu quá nóng hay quá lạnh cây sẽ không phát triển và chết dần.
- Nếu không có sự cách biệt giữa nhiệt độ ban ngày và ban đêm khoảng 15°F hay 8°C lan sẽ không ra hoa.
- Nhiều giống Cymbidium, Dendrobium hay Paphiopedilum nếu ban đêm không lạnh xuống 50°F hay 10°C khoảng 3-4 tuần lễ cũng không ra hoa.
- Dendrobium, Rhynchostylis nếu tưới nhiều nước vào Thu-Đông sẽ không có hoa hoặc rất ít.
- Nhiều giống như Ascocenda, Vanda, Mokara cần nhiều ánh sáng và phân bón mới ra hoa.
- Trái lại nhiều phân bón cây sẽ chết như Disa, Masdevallia chẳng hạn.
Vanda ascocenda - nhiều phân bón cây sẽ chết
Nói
tóm lại khi muốn lan ra hoa quanh năm, chúng ta cần phải nghiên cứu kỹ càng mới
có kết quả mỹ mãn.
4. Mùa Hoa Lan Nở
Phần đông các loài lan nguyên giống (species) sẽ nở hoa vào các mùa như sau:
Phần đông các loài lan nguyên giống (species) sẽ nở hoa vào các mùa như sau:
Giống lan
|
Mùa Hoa Lan Nở
|
Aerides (Giáng hương)
|
Xuân
|
Angraecum
|
Thu-Đông và Xuân
|
Brassavola
|
mùa Xuân
|
Bulbophyllum (Cầu diệp)
|
Xuân và một số ít vào Thu
|
Calanthe (Kiều lan)
|
Xuân cho đến Thu
|
Cattleya (Cát lan)
|
đủ 4 mùa Xuân-Hạ-Thu-Đông
|
Coelogyne (Thanh Đạm)
|
một số nở vào mùa Xuân-Hạ, một số khác nở vào mùa
Thu-Đông
|
Cymbidium (Lan Kiếm)
|
Đông-Xuân, riêng giống Cym. ensifolium nở vào cả 4
mùa
|
Dendrobium Úc châu
|
bắt đầu nở từ tháng mùa Xuân dù là ở Úc hay ở Hoa kỳ
|
Dendrobium (Đăng lan, Hoàng Thảo) Á châu
|
Xuân-Hạ
|
Encyclia
|
đủ cả 4 mùa
|
Eulophia (Luân lan)
|
Xuân-Hạ
|
Holcoglossum (Tóc tiên)
|
tuỳ theo giống nở vào Xuân-Hạ-Thu-Đông
|
Laelia
|
Thu-Đông và Xuân
|
Odontoglossum
|
Thu-Đông và Xuân
|
Oncidium(Vũ nữ)
|
Xuân-Hạ
|
Paphiopedilum (Nữ hài)
|
Thu-Đông và Xuân
|
Phaius (Hạc Đính)
|
Xuân-Hạ
|
Phalaenopsis (Hồ Điệp)
|
Đông-Xuân và Hạ
|
Renanthera (Huyết nhung, Phượng vĩ)
|
Xuân, Hạ và Thu
|
Schomburgkia
|
Xuân-Hạ và Thu
|
Sobralia
|
Xuân-Hạ
|
Stanhopea
|
Hạ
|
Vanda
|
Xuân-Hạ và Thu
|
Theo Bùi Xuân Đáng
Thế nào là trồng lan đúng cách?
 |
| Coelogyne mooreana |
Thông thường tất cả các loài lan cũng như các
loài cây khác đều trải phải qua 4 thời kỳ hay giai đoạn cần thiết như sau:
1. TĂNG
TRƯỞNG (growing period)
Vào mùa Xuân, lan thường ra
hoa, mọc mầm non, và rễ cây bắt đầu mọc. Đây là thời gian thích hợp nhất để
thay chậu, vì chậu cũ đã chật hay vật liệu trồng đã mục nát. Khi thay, nên dùng
chậu mới và lớn hơn để lan có thể mọc trong 2 năm. Nên nhớ lan Dendrobium và
nhiều giống nguyên thủy ưa chậu chật hẹp và không ưa thay chậu. Vật liệu trồng
lan cần chọn thứ lâu mục và ngâm nước tối thiểu 24 giờ, nếu là vỏ dừa hay sơ
dừa cần ngâm nhiều ngày và nhiều lần (Xin xem bài "Trồng lan bằng
gì?" và "Thay chậu ra sao?"). Vào giai đoạn này tiết trời ấm áp,
ánh nắng chan hòa, cây cần nhiều nước và phân bón. Nếu cung cấp đầy đủ mầm non
sẽ tăng trưởng mạnh mẽ cho hết mùa Hạ và có thể sang tới đầu mùa Thu.
Tưới Nước
Tưới Nước
Khi mầm non mọc cao chừng 10
phân, chúng ta nên tưới mỗi tuần 1 lần nếu nhiệt độ trên 65-70°F hay 18-21°C,
và tưới mỗi tuần 2 lần khi nhiệt độ trên 75-80°F hay 24-27°C. Vào mùa Hè cây
non đã cao lớn lại cần nhiều nước và phân hơn nữa cho nên có thể tưới 3 lần một
tuần hoặc có thể tưới nước hàng ngày khi nhiệt độ lên tới 90-100°F hay 32-38°C.
Khi này nên tưới vào ban đêm để cho rễ cây và thân lá được mát mẻ, không bị ánh
nắng hâm nóng và làm cho nước bốc hơi mau lẹ và tăng thêm độ ẩm lâu dài.
Phân Bón
Phân Bón
Vào thời kỳ này nên dùng phân
30-10-10 hàng tuần cho cây mọc mạnh. Nên biết rằng trong phân bón gồm có các
chất theo thứ tự trước sau:
30- Nitrogen (N) chất đạm, tốt cho thân,
10- Phosphorus (P) chất lân, tốt cho hoa, trái.
10- Potassium (K) chất pô tát, tốt cho rễ củ.
Nếu ít cây, nên dùng 15-15-15 hay 20-20-20 cho giản tiện. Nên nhớ, bón quá nhiều cây sẽ bi cháy lá, còi cọc hay có thể chết. Chỉ nên dùng ¼ hay ½ thìa cà phê gạt cho 4 lít nước. Những vườn lan thương mại trồng lan trong nhà kính, có thể kiểm soát được nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm theo ý muốn cho nên thường bón phân tối đa. Cũng vì lẽ đó khi chúng ta mua lan về, năm sau khó lòng có hoa nhiều và đẹp như họ. Một phần nào cũng vì sự bón phân quá mạnh đã làm cho cây bị kiệt sức.
Thiếu nước, phân bón và ánh sáng thân lá lan sẽ xanh tươi, mềm mại và không lớn được, một vài loài như Oncidium, Miltonia, Odontoglossom, Paphiopedilum cần phải giữ cho rễ luôn luôn ẩm ướt, nếu để rễ quá khô lá cây sẽ bị chun lai, cây sẽ bị thui chột rất khó phục hồi.
2. NGỦ NGHỈ (dormancy period)
30- Nitrogen (N) chất đạm, tốt cho thân,
10- Phosphorus (P) chất lân, tốt cho hoa, trái.
10- Potassium (K) chất pô tát, tốt cho rễ củ.
Nếu ít cây, nên dùng 15-15-15 hay 20-20-20 cho giản tiện. Nên nhớ, bón quá nhiều cây sẽ bi cháy lá, còi cọc hay có thể chết. Chỉ nên dùng ¼ hay ½ thìa cà phê gạt cho 4 lít nước. Những vườn lan thương mại trồng lan trong nhà kính, có thể kiểm soát được nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm theo ý muốn cho nên thường bón phân tối đa. Cũng vì lẽ đó khi chúng ta mua lan về, năm sau khó lòng có hoa nhiều và đẹp như họ. Một phần nào cũng vì sự bón phân quá mạnh đã làm cho cây bị kiệt sức.
Thiếu nước, phân bón và ánh sáng thân lá lan sẽ xanh tươi, mềm mại và không lớn được, một vài loài như Oncidium, Miltonia, Odontoglossom, Paphiopedilum cần phải giữ cho rễ luôn luôn ẩm ướt, nếu để rễ quá khô lá cây sẽ bị chun lai, cây sẽ bị thui chột rất khó phục hồi.
2. NGỦ NGHỈ (dormancy period)
Vào mùa Thu, cây ngưng tăng
trưởng cần dưỡng sức để chuẩn bị ra nụ. Quan sát kỹ lưỡng chúng ta sẽ thấy vào
thời gian này rễ không mọc nữa. Tùy theo loài lan, thời kỳ này có thể kéo dài
từ giữa mùa Thu cho đến giữa hoặc hết mùa Đông. Trong thời kỳ này chúng ta cần
phải thay đổi phân bón và bớt tưới nước. Nên nhớ rằng những cây lan nguyên thủy
cần ít phân bón và cần it chất đạm hơn những cây lan đã lai giống.
Đây là thời kỳ chuẩn bị để ra hoa, nếu dùng phân bón 30-10-10 nên đổi sang loại có chỉ số Nitrogen thấp như 10-30-20 hay 10-50-20. Nếu dùng phân 20-20-20 hay 15-15-15 không cần phải thay đổi. Nếu vẫn bón nhiều phân có nhiều chất đạm, Nitrogen (N) cao, tưới nhiều nước, cây lan sẽ bị thối rễ, lá sẽ bị rụng và nụ hoa sẽ bị thui. Vào giai đoạn này cây lan cần có nhiều cần có nhiều chất Phosphorus để cho nhiều hoa và không cần đến nhiều lá hay Nitrogene nữa.
Nếu chúng ta vẫn cứ bón với phân 30-10-10, cây sẽ tiếp tục ra lá và mọc thêm cây con (keiki, plantlets) trường hợp này thường thấy ở các loài Dendrobium, Phalaenopsis. Còn các loài khác như Cattleya, Cymbidium, Oncidium v.v... có thể sẽ ra mầm non, những cây non này ra trái mùa này sẽ không mạnh khỏe, èo uột không lớn được và khó lòng có hoa, những mầm này nên cắt bỏ.
Bớt tưới nước nhưng không có nghĩa là để quá khô làm cho củ bẹ nhăn nhúm lại. Thời gian này cần phải tăng thêm độ ẩm. Chúng ta khó lòng tưới bón tất cả các loài lan giống y như nhau. Những giống lan rụng lá khi ra hoa như Dendrobium anosmum, Den. aphyllum v.v... lá bắt đầu vàng đi và rụng vào cuối Thu và đầu mùa Đông. Những cây này nên treo ngang hay ngược để khỏi bị đọng nước trong chậu, dồn nhựa cây lên ngọn và sẽ cho nhiều hoa hơn. Nhưng các cây lan Dendrobium xanh lá quanh năm như: Den amabile, Den. farmeri, Den. thyrsiflorum v.v... vẫn phải tưới nước, nhưng vì cây không mọc cho nên không cần tưới nhiều nước, nghĩa là tưới khoảng 1 lần mỗi tuần lễ hay 10 ngày một lần. Tuy vậy phải tùy theo khí hậu khô hay ẩm ướt, không nên để quá khô làm cho thân, bẹ hay củ nhăn nheo.
Có nhiều giống lan như Cymbidium, Laelia v.v... từ khi đâm nụ cho tới khi nở hoa cũng phải vài ba tháng vì vậy chớ nên nóng lòng vội vã. Cattleya có nhiều giống nụ đã thàanh hình trong vỏ bọc hay lưỡi mèo (sheath) nhưng đợi tới mùa mới nở. Hãy để ý nếu thấy vỏ bọc úa vàng hãy xé theo chiều dọc để không khí và độ ẩm thấm vào nụ hoa, nếu không nụ sẽ bị thui chột.
Những loài lan như Cynoches, Catasetum, Chysis v.v... vào thời gian này lá đã rụng hết, cần phải để khô hoàn toàn nếu không sẽ bị thối củ. Lấy cây ra khỏi chậu rũ bỏ các chất trồng, treo ngược cây xuống thỉnh thoảng phun nước cho khỏi teo lại. Khi nào thấy cây nhú mầm sẽ trồng trở lại, tưới rất ít cho đến khi cây non đã nhú mầm hoa mới tưới và bón phân.
Vào thời gian này, ban đêm nếu không lạnh dưới 60°F hay 15°C trong vòng 6 tuần lễ hay hơn nữa các loài lan như Cymbidium, Dendrobium rụng lá và Paphiopedilum khó lòng ra hoa.
Những mầm non mọc trái mùa tức là mọc vào mùa Thu, nên cắt bỏ để cho cây ra nhiều hoa, bởi vì nhưng cây này không thể lớn mạnh được vì lạnh lẽo và thiếu nước. Những chồi hoa mọc muộn và nhỏ quá cũng nên cắt bỏ, để cho các chồi hoa khác được khỏe mạnh và nhiều hoa hơn.
3. NỞ HOA (blooming period)
Đây là thời kỳ chuẩn bị để ra hoa, nếu dùng phân bón 30-10-10 nên đổi sang loại có chỉ số Nitrogen thấp như 10-30-20 hay 10-50-20. Nếu dùng phân 20-20-20 hay 15-15-15 không cần phải thay đổi. Nếu vẫn bón nhiều phân có nhiều chất đạm, Nitrogen (N) cao, tưới nhiều nước, cây lan sẽ bị thối rễ, lá sẽ bị rụng và nụ hoa sẽ bị thui. Vào giai đoạn này cây lan cần có nhiều cần có nhiều chất Phosphorus để cho nhiều hoa và không cần đến nhiều lá hay Nitrogene nữa.
Nếu chúng ta vẫn cứ bón với phân 30-10-10, cây sẽ tiếp tục ra lá và mọc thêm cây con (keiki, plantlets) trường hợp này thường thấy ở các loài Dendrobium, Phalaenopsis. Còn các loài khác như Cattleya, Cymbidium, Oncidium v.v... có thể sẽ ra mầm non, những cây non này ra trái mùa này sẽ không mạnh khỏe, èo uột không lớn được và khó lòng có hoa, những mầm này nên cắt bỏ.
Bớt tưới nước nhưng không có nghĩa là để quá khô làm cho củ bẹ nhăn nhúm lại. Thời gian này cần phải tăng thêm độ ẩm. Chúng ta khó lòng tưới bón tất cả các loài lan giống y như nhau. Những giống lan rụng lá khi ra hoa như Dendrobium anosmum, Den. aphyllum v.v... lá bắt đầu vàng đi và rụng vào cuối Thu và đầu mùa Đông. Những cây này nên treo ngang hay ngược để khỏi bị đọng nước trong chậu, dồn nhựa cây lên ngọn và sẽ cho nhiều hoa hơn. Nhưng các cây lan Dendrobium xanh lá quanh năm như: Den amabile, Den. farmeri, Den. thyrsiflorum v.v... vẫn phải tưới nước, nhưng vì cây không mọc cho nên không cần tưới nhiều nước, nghĩa là tưới khoảng 1 lần mỗi tuần lễ hay 10 ngày một lần. Tuy vậy phải tùy theo khí hậu khô hay ẩm ướt, không nên để quá khô làm cho thân, bẹ hay củ nhăn nheo.
Có nhiều giống lan như Cymbidium, Laelia v.v... từ khi đâm nụ cho tới khi nở hoa cũng phải vài ba tháng vì vậy chớ nên nóng lòng vội vã. Cattleya có nhiều giống nụ đã thàanh hình trong vỏ bọc hay lưỡi mèo (sheath) nhưng đợi tới mùa mới nở. Hãy để ý nếu thấy vỏ bọc úa vàng hãy xé theo chiều dọc để không khí và độ ẩm thấm vào nụ hoa, nếu không nụ sẽ bị thui chột.
Những loài lan như Cynoches, Catasetum, Chysis v.v... vào thời gian này lá đã rụng hết, cần phải để khô hoàn toàn nếu không sẽ bị thối củ. Lấy cây ra khỏi chậu rũ bỏ các chất trồng, treo ngược cây xuống thỉnh thoảng phun nước cho khỏi teo lại. Khi nào thấy cây nhú mầm sẽ trồng trở lại, tưới rất ít cho đến khi cây non đã nhú mầm hoa mới tưới và bón phân.
Vào thời gian này, ban đêm nếu không lạnh dưới 60°F hay 15°C trong vòng 6 tuần lễ hay hơn nữa các loài lan như Cymbidium, Dendrobium rụng lá và Paphiopedilum khó lòng ra hoa.
Những mầm non mọc trái mùa tức là mọc vào mùa Thu, nên cắt bỏ để cho cây ra nhiều hoa, bởi vì nhưng cây này không thể lớn mạnh được vì lạnh lẽo và thiếu nước. Những chồi hoa mọc muộn và nhỏ quá cũng nên cắt bỏ, để cho các chồi hoa khác được khỏe mạnh và nhiều hoa hơn.
3. NỞ HOA (blooming period)
 |
| Den. apphylum |
 |
| Den. apphylum |
Bắt đầu vào cuối mùa Đông, đầu Xuân cây bắt đầu nhú nụ
và nở hoa. Thời gian này lan cần đến nước nhưng không cần quá nhiều, trời còn
lạnh cho nên nếu tưới nhiều nước có thể làm cho rễ bị thối vì úng nước. Vào
thời gian này tùy theo nhiệt độ và chậu lớn hay nhỏ mà tưới nước. Nếu nhiệt độ trên
60°F hay 15°C, những chậu lớn trên 1 gallon hay 4 lít chỉ cần tưới 1 tuần một
lần, nếu chậu nhỏ có thể tưới 1 tuần 2 lần.
4. DƯỠNG SỨC (Resting period)
Khi hoa bắt đầu tàn hay tối đa là một tháng nên cắt bỏ dò hoa để dưỡng sức cho cây, không nên để trong nhà và để hoa quá lâu nhất là những cây Cymbidium, Phalaenopsis, Dendrobium v.v... Nhiều người đợi đến khi tàn bông hoa cuối cùng mới chịu cắt bỏ, như vậy cây sẽ không đủ sức ra cây non hoặc nếu có cây non cũng không được mạnh mẽ.
Thời gian này các cây lan cần nghỉ ngơi dưỡng sức để chuẩn bị mọc cây non. Tùy theo loài, có loài cần khoảng một hai tuần, có khi một vài tháng. Trong thời gian này chỉ tưới rất ít và không nên bón phân cho lan.
Nguyên tắc chung là như vậy, có một điều là các giống lan lại không mọc hay nở hoa vào cùng một mùa, việc này lai càng khó hơn khi có một vài trăm chậu mà lại để chung cùng một chỗ, do đó chúng ta nên quan sát tình trạng của cây lan mà áp dụng việc tưới nước cũng như bón phân sao cho thích hợp.
4. DƯỠNG SỨC (Resting period)
Khi hoa bắt đầu tàn hay tối đa là một tháng nên cắt bỏ dò hoa để dưỡng sức cho cây, không nên để trong nhà và để hoa quá lâu nhất là những cây Cymbidium, Phalaenopsis, Dendrobium v.v... Nhiều người đợi đến khi tàn bông hoa cuối cùng mới chịu cắt bỏ, như vậy cây sẽ không đủ sức ra cây non hoặc nếu có cây non cũng không được mạnh mẽ.
Thời gian này các cây lan cần nghỉ ngơi dưỡng sức để chuẩn bị mọc cây non. Tùy theo loài, có loài cần khoảng một hai tuần, có khi một vài tháng. Trong thời gian này chỉ tưới rất ít và không nên bón phân cho lan.
Nguyên tắc chung là như vậy, có một điều là các giống lan lại không mọc hay nở hoa vào cùng một mùa, việc này lai càng khó hơn khi có một vài trăm chậu mà lại để chung cùng một chỗ, do đó chúng ta nên quan sát tình trạng của cây lan mà áp dụng việc tưới nước cũng như bón phân sao cho thích hợp.
Bùi Xuân Đáng
Những Câu Thường Hỏi Về Phong Lan - Phần 1
1. KHÔNG RA HOA
Hỏi: Tại sao lan của tôi xanh tốt mà lại không ra hoa?
Đáp: Lan xanh tốt mà không ra hoa, 80% nguyên nhân là do thiếu ánh sáng. Lá lan xanh thẫm và mềm rũ xuống chứng tỏ thiếu ánh sáng. Lá lan phải có mầu xanh vàng như trái ô liu (olive) và phải cứng mới là đủ nắng. Nắng sáng hay chiều cũng được nhưng cần phải che lưới cho khỏi bị cháy lá. Một vài loại lan như Cymbidium, Sobralia, Epidendrum, Vanda, Dendrobium cần phải nhiều nắng mới ra hoa. Ngoài ra có nhiều loại lan Dendrobium nếu phân bón quá nhiều Nitrogene hay tưới nhiều nước cũng không ra hoa. Lan đất Cymbidium, nếu củ lan không đủ lớn hoặc không có những đêm lạnh dưới 55oF sẽ không ra hoa. Nếu nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm không cách nhau 10-15oF nhiều loại lan sẽ không có hoa.
2. LÁ MỀM VÀ NHĂN NHEO
Hỏi: Tôi có 2 cây lan, một cây lá to bằng bàn tay,chùm hoa mầu tím hồng, hình như con bướm và một cây có chiếc bẹ và một lá. Tôi vẫn để trong nhà và tưới nước hàng tuần, nhưng không hiểu vì sao lá nhăn nheo và mềm rũ xuống.
Đáp: Thực khó lòng trả lời khi không biết rõ là loại lan nào. Khi mua lan xin nhớ hỏi người bán tên cây lan để dễ dàng cho việc nuôi trồng, vì cách trồng mỗi loại khác nhau. Nhưng theo lời tả, cây thứ nhất có lẽ là Hồ điệp (Phalaenopsis) cây thứ hai có lẽ là Cát Lan (Cattleya). Cả hai đều có triệu chứng bị thối rễ. Khi rễ bị thối, cây không còn hút được nước cho nên lá nhăn nheo và mềm. Trường hợp này, lấy cây ra khỏi chậu cắt bỏ rễ thối rắc bột diêm sinh (sulfur) rồi bỏ vào bao nylon bịt kín lại để vào chỗ rợp, khi nào thấy cây ra rễ sẽ trồng lại vào chậu.
3. TƯỚI NƯỚC
Hỏi: Xin cho biết bao nhiêu lâu mới tưới một lần và tưới như thế nào mới đủ. Tôi nghe nói tưới bằng nước mưa hay nước lọc tốt hơn nước máy có đúng hay không?
Đáp: Thông thường vào muà hè nếu trời không mưa, tưới 2 lần một tuần. Mùa thu, mùa xuân mỗi tuần một lần. Mùa đông 2-3 tuần một lần. Nhưng mỗi loại lan một khác, mùa hè Vanda tưới mỗi ngày 2-3 lượt, Cymbidium có thể tưới 2 ngày một lần, Cattleya và nhiều loại khác cần phải khô rễ rồi mới tưới. Chậu nhỏ cần tưới thường xuyên hơn là chậu lớn, trung bình chậu 2" tưới 3 ngày 1 lần, chậu 4" tưới 5 ngày 1 lần, chậu 8" tưới tuần 1 lần. Khi tưới dung lượng nước tương đương với chậu cây, thí dụ chậu 1 gallon cần tưới 1 gallon nước. Tưới cho thật đẫm và thưa không nên tưới mỗi ngày một ít. Nước mưa rất tốt cho việc tưới lan, nước lọc (reverse osmosis) cũng tốt nhưng không nên dùng nước lọc bằng muối (soft water). Độ pH của nước cần ở mức từ 4.0 đến 7.0 và độ muối trong nước (Total dissolved salts) TDS cần phải dưới 500 ppm (parts per million).
4. TRỒNG LAN TRONG CHẬU NÀO TỐT HƠN
Hỏi: Xin cho biết lan trồng trong chậu nào tốt hơn?
Đáp: Lan có thể trồng trong nhiều loại chậu, tuy nhiên mỗi loại chậu có một đặc tính riêng.
Chậu đất rất tốt, chóng khô nước nhưng dễ vỡ và hay bị đóng muối.
Chậu Plastic giữ nước lâu hơn và rẻ tiền hơn.
Giỏ gỗ treo (Hanging basket) thoáng gió, mau khô nhưng hay bị mục, thích hợp với các loại Vanda, Aerides, Stanhopea và những loại có dò hoa mọc ở phía dưới.
5. PHÂN BÓN LOẠI NÀO TỐT
Hỏi: Trên thị trường có quá nhiều loại phân bón, xin chỉ cho loại nào thích hợp với lan, mầu xanh hay mầu vàng?
Đáp: Phân bón lan có nhiều nhãn hiệu khác nhau, có nhiều thứ giá quá đắt nhưng chưa chắc đã tốt hơn. Có loại mầu xanh, mầu hồng hay mầu vàng. Những mầu sắc này không quan trọng gì cả, nhà chế tạo dùng mầu để phân biệt giữa các loại. Nên biết rằng bất cứ loại phân bón nào cũng có 3 nhóm chữ số: thí dụ 25-10-25. Nhóm đầu 25 chỉ lượng Nitrogene cần thiết cho lá, nhóm thứ hai 10 chỉ lượng Phosphorus cần thiết cho hoa, nhóm thứ ba 25 chỉ lượng Potassium cần cho củ và rễ. Không nên mua những loại dùng Urea để tạo thành Nitrogene bởi vì Urea phải 7-10 ngày mới ngấm, khi tưới nước, Urea chưa ngấm đã bi trôi đi hết. Chỉ nên bón bằng những loại phân hòa tan trong nước, không nên rắc phân viên (cube), hay que (stick) vì sẽ làm cháy rễ. Nếu thời tiết dưới 70oF, không nên rắc phân hột chậm tan (slow release) bởi vì loại này khi bị lạnh, vỏ bọc ngoài không vỡ ra được.
Thông thường vào muà xuân người ta bón phân 30-10-10. Khi cây lan đã trưởng thành đổi sang loại phân thúc cho ra hoa (blossom booster) 10-30-30 hay 0-10-10 chẳng hạn. Nếu không muốn thay đổi, dùng loại phân 20-20-20 hay 15- 15-15. Gần đây trường Đại học cuả tiểu bang Michigan (Michigan State University) đã nghiên cứu thành công trong việc xử dụng loại phân 19-4-23 tưới với nước giếng tại Michigan và loại 13-3-15 dùng với nước lọc.
6. ĐẦU LÁ BỊ CHÁY
Hỏi: Đầu lá Cymbidium hay bị cháy, xin cho biết tại sao?
Đáp: Đầu lá bị cháy thường do phân bón quá nhiều, mỗi lần bón phân chất muối trong phân bón đọng lại trong chậu. Pha Magnesium sulfate (Epson salt) một thìa súp cho 1 gallon nước, tưới cho thật đẫm, vài giờ sau xả nước cho sạch và cắt bỏ đầu lá, mỗi tháng tưới một lần.
7. LÁ BỊ ĐỐM ĐEN
Hỏi: Lá lan thường hay bị đốm den, có phải là virus hay không? xin cho biết nguyên nhân và cách chữa.
Đáp: Lá lan bị đốm hay có những chấm đen, thường do khi tưới nước rồi thời tiết lạnh xuống mấy loại vi khuẩn hay nấm độc tác hại. Do đó khi trời lạnh nên giữ lan cho khô. Chữa trị bằng cách phun thuốc Benlate (Benomyl) hay Daconil. Những đốm đen là vết sẹo không bao giờ mất đi.
Mấy loại Virus thông thường là Odontoglossum ringspot virus hiện tượng là có những vòng, làm thành những quầng nâu vàng trên lá. Mosaic virus gây những chỗ lồi lõm những sọc đen hoặc xanh nhạt hay đen trên lá. Necrotic ringspot virus thường xẩy ra cho lan Cymbidium làm cho lá lan bi quầng, sọc lồi lõm và còn nhiều loại virus khác nữa. Nhưng nhiều khi những hiện tượng kể trên cũng không phải là do Virus. Muốn biết rõ phải cắt lá gửi đi thí nghiệm. Khi bị virus không có cách gì chữa được. Hãy hủy bỏ cây hay để riêng ra một chỗ. Phòng ngừa bằng cách không mua những cây khả nghi và dùng lửa đốt dao kéo trước khi cắt lá hay rễ.
8. RỆP
Hỏi: Lan thường hay bị rệp, xin cho biết cách trị.
Đáp: Lan thường hay bị những loại rệp xanh, đen, vàng (aphids), rệp trắng (mealybugs) rệp sáp (Boisduval scales) hay rệp vẩy cứng (hard scales) rệp nhỏ (Spider mites) Ruồi trắng (White fly) v.v… Dùng xà phòng (insecticide soap) Malathion 50 hay Diazinon xịt trên và dưới lá. Mỗi tuần xịt một lần, trong 3-4 tuần lễ liên tiếp để giết những con rệp còn sót lại hoặc do trứng mới nở. Nhưng muốn tận diệt phải dùng những loại Systemic cho thuốc ngấm vào trong cây như Isotox hay Orthenex. Dùng thuốc này phải theo lời chỉ dẫn phải xịt 4-5 lần cách nhau 3 tuần lễ. Nên nhớ rằng những thứ thuộc loại Systemic không thể dùng cho rau cỏ và cây ăn trái được.
9. KIẾN
Hỏi: Kiến làm tổ trong chậu lan có hại hay không? Làm sao diệt trừ?
Đáp: Tuy kiến không làm hại cây lan, nhưng kiến mang đủ loại rệp đến. Rệp hút nhựa cây trong có chất ngọt như mật và kiến hút chất mật trong con rệp như người ta nuôi bò sữa. Khi kiến tha rệp từ cây này sang cây khacù tưcù là đã mang theo bệnh hay vi rút sang theo.
Muốn giết kiến dùng các loại thuốc kể trên, nhưng nếu muốn tận diệt ổ kiến trong chậu lan hãy rắc thuốc hột Diazinon granule trên mặt chậu và tưới nước cho thuốc ngấm xuống.
10. SÊN
Hỏi: Lan thường hay bị sên cắn mầm và hoa, tìm không thấy.Xin chỉ bảo cách trừ.
Đáp: Sên có hai thứ: có vỏ (snails) và không có vỏ (slugs). Loại có vỏ dễ nhìn thấy, nhưng loại không vỏ thường nằm trong chậu. Loại này khó trị, khi cây ra hoa sên bò ra cắn ngang dò hoa hay cắn nát bông hoa.
Muốn trừ sên vào đầu mùa xuân nên rắc thuốc trừ sên hay rắc muối dưới đất chung quanh chỗ để lan và tiếp tục khi thấy dấu sên bò thường là vệt nhớt bóng loáng. Khi lan bắt đầu ra nụ hay hoa, hãy rắc bột trừ sên hiệu Correy 's trên mặt chậu hay trên lá để ngừa loại sên không vỏ, hay rắc một ít vỏ cây Red wood trên mặt chậu, sên không ưa mùi gỗ này.
11. NUÔI LAN TRONG NHÀ
Hỏi: Xin vui lòng chỉ cho cách nuôi lan trong nhà.
Đáp: Muốn nuôi lan trong nhà cần để lan ở gần cửa sổ hướng Nam cho có ánh sáng. Nếu không có cưả sổ hãy dùng 4 chiếc đèn ống 40 Watts gồm 2 bóng Wide Spectrum kèm 2 bóng Cool white cho diện tích 36 x 36" hay dùng loại đèn High Intendity Discharge (HID) cho một diện tích lớn hơn. Nếu dùng đèn, cần để từ 12 giờ một ngày cho cây sắp ra hoa. Các cây nhỏ cần đến 16 giờ mới đủ sức tăng trưởng. Nuôi lan trong nhà cần để chậu lan trên khay nước có đá sỏi cho đủ độ ẩm và quạt cho thay đổi không khí. Phalaenopsis, Miltonia, Paphiopedilum là những loại thích hợp nuôi trong nhà.
12. LAN CÓ HƯƠNG THƠM
Hỏi: Xin cho biết một vài thứ lan có hương thơm.
Đáp: Những cây lan nguyên giống (species) hoặc ghép giống từ những cây dưới đây phần đông đều có hương thơm:
Hỏi: Tại sao lan của tôi xanh tốt mà lại không ra hoa?
Đáp: Lan xanh tốt mà không ra hoa, 80% nguyên nhân là do thiếu ánh sáng. Lá lan xanh thẫm và mềm rũ xuống chứng tỏ thiếu ánh sáng. Lá lan phải có mầu xanh vàng như trái ô liu (olive) và phải cứng mới là đủ nắng. Nắng sáng hay chiều cũng được nhưng cần phải che lưới cho khỏi bị cháy lá. Một vài loại lan như Cymbidium, Sobralia, Epidendrum, Vanda, Dendrobium cần phải nhiều nắng mới ra hoa. Ngoài ra có nhiều loại lan Dendrobium nếu phân bón quá nhiều Nitrogene hay tưới nhiều nước cũng không ra hoa. Lan đất Cymbidium, nếu củ lan không đủ lớn hoặc không có những đêm lạnh dưới 55oF sẽ không ra hoa. Nếu nhiệt độ giữa ban ngày và ban đêm không cách nhau 10-15oF nhiều loại lan sẽ không có hoa.
2. LÁ MỀM VÀ NHĂN NHEO
Hỏi: Tôi có 2 cây lan, một cây lá to bằng bàn tay,chùm hoa mầu tím hồng, hình như con bướm và một cây có chiếc bẹ và một lá. Tôi vẫn để trong nhà và tưới nước hàng tuần, nhưng không hiểu vì sao lá nhăn nheo và mềm rũ xuống.
Đáp: Thực khó lòng trả lời khi không biết rõ là loại lan nào. Khi mua lan xin nhớ hỏi người bán tên cây lan để dễ dàng cho việc nuôi trồng, vì cách trồng mỗi loại khác nhau. Nhưng theo lời tả, cây thứ nhất có lẽ là Hồ điệp (Phalaenopsis) cây thứ hai có lẽ là Cát Lan (Cattleya). Cả hai đều có triệu chứng bị thối rễ. Khi rễ bị thối, cây không còn hút được nước cho nên lá nhăn nheo và mềm. Trường hợp này, lấy cây ra khỏi chậu cắt bỏ rễ thối rắc bột diêm sinh (sulfur) rồi bỏ vào bao nylon bịt kín lại để vào chỗ rợp, khi nào thấy cây ra rễ sẽ trồng lại vào chậu.
3. TƯỚI NƯỚC
Hỏi: Xin cho biết bao nhiêu lâu mới tưới một lần và tưới như thế nào mới đủ. Tôi nghe nói tưới bằng nước mưa hay nước lọc tốt hơn nước máy có đúng hay không?
Đáp: Thông thường vào muà hè nếu trời không mưa, tưới 2 lần một tuần. Mùa thu, mùa xuân mỗi tuần một lần. Mùa đông 2-3 tuần một lần. Nhưng mỗi loại lan một khác, mùa hè Vanda tưới mỗi ngày 2-3 lượt, Cymbidium có thể tưới 2 ngày một lần, Cattleya và nhiều loại khác cần phải khô rễ rồi mới tưới. Chậu nhỏ cần tưới thường xuyên hơn là chậu lớn, trung bình chậu 2" tưới 3 ngày 1 lần, chậu 4" tưới 5 ngày 1 lần, chậu 8" tưới tuần 1 lần. Khi tưới dung lượng nước tương đương với chậu cây, thí dụ chậu 1 gallon cần tưới 1 gallon nước. Tưới cho thật đẫm và thưa không nên tưới mỗi ngày một ít. Nước mưa rất tốt cho việc tưới lan, nước lọc (reverse osmosis) cũng tốt nhưng không nên dùng nước lọc bằng muối (soft water). Độ pH của nước cần ở mức từ 4.0 đến 7.0 và độ muối trong nước (Total dissolved salts) TDS cần phải dưới 500 ppm (parts per million).
4. TRỒNG LAN TRONG CHẬU NÀO TỐT HƠN
Hỏi: Xin cho biết lan trồng trong chậu nào tốt hơn?
Đáp: Lan có thể trồng trong nhiều loại chậu, tuy nhiên mỗi loại chậu có một đặc tính riêng.
Chậu đất rất tốt, chóng khô nước nhưng dễ vỡ và hay bị đóng muối.
Chậu Plastic giữ nước lâu hơn và rẻ tiền hơn.
Giỏ gỗ treo (Hanging basket) thoáng gió, mau khô nhưng hay bị mục, thích hợp với các loại Vanda, Aerides, Stanhopea và những loại có dò hoa mọc ở phía dưới.
5. PHÂN BÓN LOẠI NÀO TỐT
Hỏi: Trên thị trường có quá nhiều loại phân bón, xin chỉ cho loại nào thích hợp với lan, mầu xanh hay mầu vàng?
Đáp: Phân bón lan có nhiều nhãn hiệu khác nhau, có nhiều thứ giá quá đắt nhưng chưa chắc đã tốt hơn. Có loại mầu xanh, mầu hồng hay mầu vàng. Những mầu sắc này không quan trọng gì cả, nhà chế tạo dùng mầu để phân biệt giữa các loại. Nên biết rằng bất cứ loại phân bón nào cũng có 3 nhóm chữ số: thí dụ 25-10-25. Nhóm đầu 25 chỉ lượng Nitrogene cần thiết cho lá, nhóm thứ hai 10 chỉ lượng Phosphorus cần thiết cho hoa, nhóm thứ ba 25 chỉ lượng Potassium cần cho củ và rễ. Không nên mua những loại dùng Urea để tạo thành Nitrogene bởi vì Urea phải 7-10 ngày mới ngấm, khi tưới nước, Urea chưa ngấm đã bi trôi đi hết. Chỉ nên bón bằng những loại phân hòa tan trong nước, không nên rắc phân viên (cube), hay que (stick) vì sẽ làm cháy rễ. Nếu thời tiết dưới 70oF, không nên rắc phân hột chậm tan (slow release) bởi vì loại này khi bị lạnh, vỏ bọc ngoài không vỡ ra được.
Thông thường vào muà xuân người ta bón phân 30-10-10. Khi cây lan đã trưởng thành đổi sang loại phân thúc cho ra hoa (blossom booster) 10-30-30 hay 0-10-10 chẳng hạn. Nếu không muốn thay đổi, dùng loại phân 20-20-20 hay 15- 15-15. Gần đây trường Đại học cuả tiểu bang Michigan (Michigan State University) đã nghiên cứu thành công trong việc xử dụng loại phân 19-4-23 tưới với nước giếng tại Michigan và loại 13-3-15 dùng với nước lọc.
6. ĐẦU LÁ BỊ CHÁY
Hỏi: Đầu lá Cymbidium hay bị cháy, xin cho biết tại sao?
Đáp: Đầu lá bị cháy thường do phân bón quá nhiều, mỗi lần bón phân chất muối trong phân bón đọng lại trong chậu. Pha Magnesium sulfate (Epson salt) một thìa súp cho 1 gallon nước, tưới cho thật đẫm, vài giờ sau xả nước cho sạch và cắt bỏ đầu lá, mỗi tháng tưới một lần.
7. LÁ BỊ ĐỐM ĐEN
Hỏi: Lá lan thường hay bị đốm den, có phải là virus hay không? xin cho biết nguyên nhân và cách chữa.
Đáp: Lá lan bị đốm hay có những chấm đen, thường do khi tưới nước rồi thời tiết lạnh xuống mấy loại vi khuẩn hay nấm độc tác hại. Do đó khi trời lạnh nên giữ lan cho khô. Chữa trị bằng cách phun thuốc Benlate (Benomyl) hay Daconil. Những đốm đen là vết sẹo không bao giờ mất đi.
Mấy loại Virus thông thường là Odontoglossum ringspot virus hiện tượng là có những vòng, làm thành những quầng nâu vàng trên lá. Mosaic virus gây những chỗ lồi lõm những sọc đen hoặc xanh nhạt hay đen trên lá. Necrotic ringspot virus thường xẩy ra cho lan Cymbidium làm cho lá lan bi quầng, sọc lồi lõm và còn nhiều loại virus khác nữa. Nhưng nhiều khi những hiện tượng kể trên cũng không phải là do Virus. Muốn biết rõ phải cắt lá gửi đi thí nghiệm. Khi bị virus không có cách gì chữa được. Hãy hủy bỏ cây hay để riêng ra một chỗ. Phòng ngừa bằng cách không mua những cây khả nghi và dùng lửa đốt dao kéo trước khi cắt lá hay rễ.
8. RỆP
Hỏi: Lan thường hay bị rệp, xin cho biết cách trị.
Đáp: Lan thường hay bị những loại rệp xanh, đen, vàng (aphids), rệp trắng (mealybugs) rệp sáp (Boisduval scales) hay rệp vẩy cứng (hard scales) rệp nhỏ (Spider mites) Ruồi trắng (White fly) v.v… Dùng xà phòng (insecticide soap) Malathion 50 hay Diazinon xịt trên và dưới lá. Mỗi tuần xịt một lần, trong 3-4 tuần lễ liên tiếp để giết những con rệp còn sót lại hoặc do trứng mới nở. Nhưng muốn tận diệt phải dùng những loại Systemic cho thuốc ngấm vào trong cây như Isotox hay Orthenex. Dùng thuốc này phải theo lời chỉ dẫn phải xịt 4-5 lần cách nhau 3 tuần lễ. Nên nhớ rằng những thứ thuộc loại Systemic không thể dùng cho rau cỏ và cây ăn trái được.
9. KIẾN
Hỏi: Kiến làm tổ trong chậu lan có hại hay không? Làm sao diệt trừ?
Đáp: Tuy kiến không làm hại cây lan, nhưng kiến mang đủ loại rệp đến. Rệp hút nhựa cây trong có chất ngọt như mật và kiến hút chất mật trong con rệp như người ta nuôi bò sữa. Khi kiến tha rệp từ cây này sang cây khacù tưcù là đã mang theo bệnh hay vi rút sang theo.
Muốn giết kiến dùng các loại thuốc kể trên, nhưng nếu muốn tận diệt ổ kiến trong chậu lan hãy rắc thuốc hột Diazinon granule trên mặt chậu và tưới nước cho thuốc ngấm xuống.
10. SÊN
Hỏi: Lan thường hay bị sên cắn mầm và hoa, tìm không thấy.Xin chỉ bảo cách trừ.
Đáp: Sên có hai thứ: có vỏ (snails) và không có vỏ (slugs). Loại có vỏ dễ nhìn thấy, nhưng loại không vỏ thường nằm trong chậu. Loại này khó trị, khi cây ra hoa sên bò ra cắn ngang dò hoa hay cắn nát bông hoa.
Muốn trừ sên vào đầu mùa xuân nên rắc thuốc trừ sên hay rắc muối dưới đất chung quanh chỗ để lan và tiếp tục khi thấy dấu sên bò thường là vệt nhớt bóng loáng. Khi lan bắt đầu ra nụ hay hoa, hãy rắc bột trừ sên hiệu Correy 's trên mặt chậu hay trên lá để ngừa loại sên không vỏ, hay rắc một ít vỏ cây Red wood trên mặt chậu, sên không ưa mùi gỗ này.
11. NUÔI LAN TRONG NHÀ
Hỏi: Xin vui lòng chỉ cho cách nuôi lan trong nhà.
Đáp: Muốn nuôi lan trong nhà cần để lan ở gần cửa sổ hướng Nam cho có ánh sáng. Nếu không có cưả sổ hãy dùng 4 chiếc đèn ống 40 Watts gồm 2 bóng Wide Spectrum kèm 2 bóng Cool white cho diện tích 36 x 36" hay dùng loại đèn High Intendity Discharge (HID) cho một diện tích lớn hơn. Nếu dùng đèn, cần để từ 12 giờ một ngày cho cây sắp ra hoa. Các cây nhỏ cần đến 16 giờ mới đủ sức tăng trưởng. Nuôi lan trong nhà cần để chậu lan trên khay nước có đá sỏi cho đủ độ ẩm và quạt cho thay đổi không khí. Phalaenopsis, Miltonia, Paphiopedilum là những loại thích hợp nuôi trong nhà.
12. LAN CÓ HƯƠNG THƠM
Hỏi: Xin cho biết một vài thứ lan có hương thơm.
Đáp: Những cây lan nguyên giống (species) hoặc ghép giống từ những cây dưới đây phần đông đều có hương thơm:
Aerides odoratum
|
Angraecum sesquipedale
|
Brassavola nodosa
|
Cattleya hoa trắng, tím, hồng
|
Cymbidium eburneum
|
Cymbidium ensifolium
|
Cymbidium sinense
|
Encyclia citrina
|
Encyclia cordigera
|
Dendrobium anosmum
|
Dendrochilum glumaceum
|
Lycaste aromatica
|
Lycaste cruenta
|
Maxillaria tenuifolia
|
Neofinetia falcata
|
Odontoglossum pulchellum
|
Oncidium ornithorhynchum
|
Rhynchostylis gigantea
|
Rhyncholaelia digbyana
|
Stanhopea occulata
|
Stanhopea wardii
|
Stanhopea tigrina
|
Trichopilia suavis Vanda merrilli
|
Vanda tricolor
|
Zygopedilum intermedium
|
Zygopedilum crinitum
|
Zygopedilum mackayi
|
13. ĐÈN ĐỐT MUỖI
Hỏi: Tôi có khoảng 30 chậu lan để ở vườn sau vẫn có hoa, nhưng từ khi treo chiếc đèn đốt muỗi, nhiều cây không ra hoa. Như vậy có phải tại đèn hay không?
Đáp: Rất đúng! Lan cũng như người cần có thời gian nghỉ và ngủ. Vì vậy không nên để đèn ở nơi trồng lan. Chiếc đèn đốt muỗi leo lét suốt đêm thỉnh thoảng lại sáng rực vì đốt cháy côn trùng làm cho cây bị nhiễu loạn ánh sáng và không ra hoa.
14. TẠI SAO RỤNG LÁ
Hỏi: Tại sao Cymbidium hay rụng lá hơn càc thứ lan khác?
Đáp: Theo định luật của tạo hóa, lan cũng như người phải trải qua thời kỳ sinh lão bệnh tử. Có người tuổi thọ cao, có người yểu mệnh vì thiếu dinh dưỡng hoặc đìều kiện sinh sống khắc nghiệt. Lá già vàng đi và rụng xuống là lẽ thường tình. Thông thường sau 2 năm lá Cymbidium sẽ rụng, nhất là khi thiếu nước tưới vào mùa hè hoặc cây đã chết rễ. Vì vậy nếu thiếu nước, các cây non sẽ rút hết nước của cây mẹ làm cho cây này rụng lá. Kinh nghiệm cho thấy những cây không có củ già dễ bị rụng lá bởi vì củ già là bầu chứa nước.
15. NỤ HOA VÀ NHÁNH NON
Hỏi: Làm sao phân biệt được mầm hoa và cây non?
Đáp: Với Cymbidium mầm hoa sẽ thành hình vào thàng 9-10 khi đêm bắt đầu se lạnh. Mầm hoa hình tròn như đầu bút chì, trái lại cây non sẽ dẹp. Đối vói các giống lan khác cũng giống như vậy.
16. NỤ HOA BỊ HÉO VÀ RỤNG
Hỏi: Xin cho biết tại sao Cymbidium, Dendrobium và một vài thứ lan khác mang vào trong nhà nụ hoa lại bị héo và rụng?
Đáp: Nụ hoa bị héo và rụng vì 2 nguyên nhân chính: nhiệt độ, độ ẩm bị thay đổi đột ngột. Trong nhà để lò sưởi đốt bằng gas nhiều khi còn hơi hoặc giả để ở cưả sổ có nắng chiếu thẳng vào. Nên nhớ Cymbidium nếu trên 75oF dễ bị héo nụ, do đó cần phải để vào chỗ rợp mát.
17. MANG LAN VÀO TRONG NHÀ
Hỏi: Tôi muốn mang lan vào chưng ở phòng khách. Xin vui lòng cho biết nên mang trước khi hay sau khi hoa nở và để trong nhà bao lâu?
Đáp: Như đã trình bầy ở trên nếu không có sự quá ư chênh lệch về nhiệt độ và độ ẩm, mang vào lúc nào cũng được và để bao lâu cũng được. Nhưng thông thuờng trong nhà bao giờ cũng thiếu ánh sáng, nếu để quá lâu những loại cần nhiều ánh sáng sẽ thui chột vì vậy chỉ nên để 1-2 tuần ngoại trừ Phalaenopsis, Paphiopedilum, Masdevalia v.v...
18. THÚC CHO HOA RA VÀO DỊP TẾT
Hỏi: Xin chỉ cho tôi cách nào cho hoa nở vào dịp Tết.
Đáp: Tạo hóa sinh ra vạn vật đã ấn định những điều kiện về thời tiết để đơm hoa kết trái. Hoa chỉ nở theo mùa, chúng ta khó lòng thay đổi. Tuy nhiên người ta cũng có thể làm cho hoa nở sớm hơn hoặc chậm hơn bằng cách bón phân, thay đổi ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm. Tăng thêm ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm sẽ làm cho hoa nở sớm hơn, trái lại sẽ làm cho hoa nở chậm hơn. Kinh nghiệm cho thấy nếu dò hoa Cymbidium cao độ 3-4 inches mà mang vao trong nhà 30-45 ngày trước sẽ có hoa vào dịp Tết. Dendrobium mới hé mầm nụ cũng vậy, nhừng phải coi chừng độ ẩm.
19. Cây lan hồ điệp Phalaenopsis của tôi lá vàng úa và rụng dần xin vui lòng chỉ dẫn
Đáp: Luôn nhớ lan Hô điệp không chịu được lạnh dưới 60 độ F và cũng không ưa nhiệt độ quá chênh lệch giữa đêm và ngày. Nếu không có nhà kính nên nuôi ở trong nhà. Trường hợp trên lấy cây ra khỏi chậu cắt bỏ rễ thối, phun Daconil rồi trồng lại với vỏ cây mới và dùng chậu nhỏ hơn, để vào cửa sổ không có ánh nắng, chờ cho cây hồi phục mới cho thêm chút ánh nắng buổi sáng.
20. Lan hồ điệp lá xanh mướt, mềm sèo và mọc vẹo sang một bên xin cho biết nguyên nhân.
Đáp: Nguyên nhân chính thiếu ánh sáng cho nên lá mềm và xanh mướt. Lá mọc vẹo sang một bên là theo qui luật tự nhiên cây, lá hoa, rễ đều hướng về phía ánh sáng.
21. Daconil dùng để trừ nấm và các bệnh tật (fungus & bacteria) nhưng thường để lại vết trắng trên lá cây. Có thứ nào thay thế?
Đáp: Khi dùng Daconil nên pha thêm một thía cà phê xà phòng rửa chén, vài ngay sau tưới nước sẽ hết sacïh vệt trắng trên lá. Muốn thay thế, dùng Phyton 27 pha từ 2.50 đến 4 ounces cho 10 gallon nước để trị bệnh từ 5 đến 10 ngày một lần cho đến khi hết bệnh. Nếu dùng để phòng ngừa pha 1,50 ounces cho 10 gallon nước phun từ 10 dến 15 ngày một lần.
22. Xin hỏi làm sao trừ rệp xanh hay rệp đen bám vào nụ hoa và lá non?
Đáp: Nếu ít, dùng Q tip hay bông gòn chấm vào xà phòng rưả chén pha loãng, còn nếu nhiều hãy dùng Alcohol 75 % vào bình phun cho chết rệp sau đó phun bằng nước lạnh. Khoảng một tuần sau phun thêm một lần nưã để giết những con rệp mới nở vì trứng rệp và các loại côn trùng đều có một màng mỏng che chở Alcohol hay thuốc sát trùng không ngấm vào nổi.
24. Xin định nghĩa rõ rệt thế nào là Hoa lan Việt Nam?
Đáp: Chúng ta cần phải phân biệt rõ ràng: Hoa lan Việt Nam tức là hoa lan nguyên thủy mọc tại núi rừng Việt nam còn những cây lan nhập cảng từ các quốc gia khác không thể coi là hoa lan cuả Việt Nam đuợc. Thí dụ cây Paphiopedilum delenati chỉ mọc tại Việt Nam (endemic) thì 70 năm sau dù rằng đã sinh sôi nẩy nở tại Hoa Kỳ, Pháp, Nhật v.v... cũng vẫn đuơc gọi là hoa lan Việt nam. Nhưng cũng có những cây như Dendrobium aggregatum, Dendrobium chrysotoxum chẳng hạn mọc tại các nuớc như Thái Lan, Việt Nam, Lào, Miến điện v.v... thì nước nào cũng có thể coi như cây đó là của mình.
Hỏi: Tôi có khoảng 30 chậu lan để ở vườn sau vẫn có hoa, nhưng từ khi treo chiếc đèn đốt muỗi, nhiều cây không ra hoa. Như vậy có phải tại đèn hay không?
Đáp: Rất đúng! Lan cũng như người cần có thời gian nghỉ và ngủ. Vì vậy không nên để đèn ở nơi trồng lan. Chiếc đèn đốt muỗi leo lét suốt đêm thỉnh thoảng lại sáng rực vì đốt cháy côn trùng làm cho cây bị nhiễu loạn ánh sáng và không ra hoa.
14. TẠI SAO RỤNG LÁ
Hỏi: Tại sao Cymbidium hay rụng lá hơn càc thứ lan khác?
Đáp: Theo định luật của tạo hóa, lan cũng như người phải trải qua thời kỳ sinh lão bệnh tử. Có người tuổi thọ cao, có người yểu mệnh vì thiếu dinh dưỡng hoặc đìều kiện sinh sống khắc nghiệt. Lá già vàng đi và rụng xuống là lẽ thường tình. Thông thường sau 2 năm lá Cymbidium sẽ rụng, nhất là khi thiếu nước tưới vào mùa hè hoặc cây đã chết rễ. Vì vậy nếu thiếu nước, các cây non sẽ rút hết nước của cây mẹ làm cho cây này rụng lá. Kinh nghiệm cho thấy những cây không có củ già dễ bị rụng lá bởi vì củ già là bầu chứa nước.
15. NỤ HOA VÀ NHÁNH NON
Hỏi: Làm sao phân biệt được mầm hoa và cây non?
Đáp: Với Cymbidium mầm hoa sẽ thành hình vào thàng 9-10 khi đêm bắt đầu se lạnh. Mầm hoa hình tròn như đầu bút chì, trái lại cây non sẽ dẹp. Đối vói các giống lan khác cũng giống như vậy.
16. NỤ HOA BỊ HÉO VÀ RỤNG
Hỏi: Xin cho biết tại sao Cymbidium, Dendrobium và một vài thứ lan khác mang vào trong nhà nụ hoa lại bị héo và rụng?
Đáp: Nụ hoa bị héo và rụng vì 2 nguyên nhân chính: nhiệt độ, độ ẩm bị thay đổi đột ngột. Trong nhà để lò sưởi đốt bằng gas nhiều khi còn hơi hoặc giả để ở cưả sổ có nắng chiếu thẳng vào. Nên nhớ Cymbidium nếu trên 75oF dễ bị héo nụ, do đó cần phải để vào chỗ rợp mát.
17. MANG LAN VÀO TRONG NHÀ
Hỏi: Tôi muốn mang lan vào chưng ở phòng khách. Xin vui lòng cho biết nên mang trước khi hay sau khi hoa nở và để trong nhà bao lâu?
Đáp: Như đã trình bầy ở trên nếu không có sự quá ư chênh lệch về nhiệt độ và độ ẩm, mang vào lúc nào cũng được và để bao lâu cũng được. Nhưng thông thuờng trong nhà bao giờ cũng thiếu ánh sáng, nếu để quá lâu những loại cần nhiều ánh sáng sẽ thui chột vì vậy chỉ nên để 1-2 tuần ngoại trừ Phalaenopsis, Paphiopedilum, Masdevalia v.v...
18. THÚC CHO HOA RA VÀO DỊP TẾT
Hỏi: Xin chỉ cho tôi cách nào cho hoa nở vào dịp Tết.
Đáp: Tạo hóa sinh ra vạn vật đã ấn định những điều kiện về thời tiết để đơm hoa kết trái. Hoa chỉ nở theo mùa, chúng ta khó lòng thay đổi. Tuy nhiên người ta cũng có thể làm cho hoa nở sớm hơn hoặc chậm hơn bằng cách bón phân, thay đổi ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm. Tăng thêm ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm sẽ làm cho hoa nở sớm hơn, trái lại sẽ làm cho hoa nở chậm hơn. Kinh nghiệm cho thấy nếu dò hoa Cymbidium cao độ 3-4 inches mà mang vao trong nhà 30-45 ngày trước sẽ có hoa vào dịp Tết. Dendrobium mới hé mầm nụ cũng vậy, nhừng phải coi chừng độ ẩm.
19. Cây lan hồ điệp Phalaenopsis của tôi lá vàng úa và rụng dần xin vui lòng chỉ dẫn
Đáp: Luôn nhớ lan Hô điệp không chịu được lạnh dưới 60 độ F và cũng không ưa nhiệt độ quá chênh lệch giữa đêm và ngày. Nếu không có nhà kính nên nuôi ở trong nhà. Trường hợp trên lấy cây ra khỏi chậu cắt bỏ rễ thối, phun Daconil rồi trồng lại với vỏ cây mới và dùng chậu nhỏ hơn, để vào cửa sổ không có ánh nắng, chờ cho cây hồi phục mới cho thêm chút ánh nắng buổi sáng.
20. Lan hồ điệp lá xanh mướt, mềm sèo và mọc vẹo sang một bên xin cho biết nguyên nhân.
Đáp: Nguyên nhân chính thiếu ánh sáng cho nên lá mềm và xanh mướt. Lá mọc vẹo sang một bên là theo qui luật tự nhiên cây, lá hoa, rễ đều hướng về phía ánh sáng.
21. Daconil dùng để trừ nấm và các bệnh tật (fungus & bacteria) nhưng thường để lại vết trắng trên lá cây. Có thứ nào thay thế?
Đáp: Khi dùng Daconil nên pha thêm một thía cà phê xà phòng rửa chén, vài ngay sau tưới nước sẽ hết sacïh vệt trắng trên lá. Muốn thay thế, dùng Phyton 27 pha từ 2.50 đến 4 ounces cho 10 gallon nước để trị bệnh từ 5 đến 10 ngày một lần cho đến khi hết bệnh. Nếu dùng để phòng ngừa pha 1,50 ounces cho 10 gallon nước phun từ 10 dến 15 ngày một lần.
22. Xin hỏi làm sao trừ rệp xanh hay rệp đen bám vào nụ hoa và lá non?
Đáp: Nếu ít, dùng Q tip hay bông gòn chấm vào xà phòng rưả chén pha loãng, còn nếu nhiều hãy dùng Alcohol 75 % vào bình phun cho chết rệp sau đó phun bằng nước lạnh. Khoảng một tuần sau phun thêm một lần nưã để giết những con rệp mới nở vì trứng rệp và các loại côn trùng đều có một màng mỏng che chở Alcohol hay thuốc sát trùng không ngấm vào nổi.
24. Xin định nghĩa rõ rệt thế nào là Hoa lan Việt Nam?
Đáp: Chúng ta cần phải phân biệt rõ ràng: Hoa lan Việt Nam tức là hoa lan nguyên thủy mọc tại núi rừng Việt nam còn những cây lan nhập cảng từ các quốc gia khác không thể coi là hoa lan cuả Việt Nam đuợc. Thí dụ cây Paphiopedilum delenati chỉ mọc tại Việt Nam (endemic) thì 70 năm sau dù rằng đã sinh sôi nẩy nở tại Hoa Kỳ, Pháp, Nhật v.v... cũng vẫn đuơc gọi là hoa lan Việt nam. Nhưng cũng có những cây như Dendrobium aggregatum, Dendrobium chrysotoxum chẳng hạn mọc tại các nuớc như Thái Lan, Việt Nam, Lào, Miến điện v.v... thì nước nào cũng có thể coi như cây đó là của mình.
Bùi Xuân Đáng
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)